Karp to pierwsza udomowiona przez człowieka ryba i najważniejszy gatunek hodowlany w naszym kraju. Od wielu lat jego produkcja w Polsce kształtuje się na bardzo wysokim poziomie ok. 20.000 ton rocznie i jest najwyższa w Europie. Karp stanowi 2/3 ryb odławianych w Polsce (ze stawów hodowlanych, z łowisk i zbiorników naturalnych przez rybaków i wędkarzy).
Karp Cyprinius carpio to gatunek ryby słodkowodnej z rodziny karpiowatych (Cyprinidae).
W systematyce zoologicznej karp zajmuje następujące stanowisko:
Typ: strunowce Chordata
Podtyp: kręgowce Vertebrata
Gromada: ryby Pisces
Podgromada: kostnoszkieletowe Osteichthyes
Rząd: karpiokształtne Cypriniformes
Podrząd: karpiowce Cyprinoidei
Rodzina: karpiowate Cyprinidae
Rodzaj: karp Cyprinus
Gatunek: karp Cyprinus carpio Linnaeus, 1758
Jego udomowiona odmiana różni się znacznie wyglądem od odmiany dzikiej (sazan). Sazan ma ciało wydłużone i walcowate, z małą głową i niewielkim otworem gębowym oraz w całości pokryte jednolitą łuską. Natomiast karp hodowlany ma zdecydowanie bardziej wygrzbiecony kształt i pod względem ułuszczenia dzieli się na trzy podstawowe odmiany: pełnołuską, lustrzenia i tzw. golca. W Polsce występują także odmiany barwne karpia hodowlanego. Wspólną cechą sazana i karpia hodowlanego jest obecność podwójnych wąsików, dwóch dłuższych i jasnych oraz dwóch krótkich i ciemniejszych w kącikach górnej wargi oraz występowanie długiej płetwy grzbietowej, słabo wciętej płetwy ogonowej i płetwy odbytowej.
Karp podobnie jak wszystkie inne ryby, jest zwierzęciem zmiennocieplnym i decydujący wpływ na jego wzrost ma temperatura wody. Zdecydowanie należy do grupy ryb ciepłolubnych, preferujących temperaturę między 20 a 30oC. Ma duże zdolności przystosowawcze. Preferowanym środowiskiem są jednak wody stagnujące lub o wolnym przepływie wody, z mulistym dnem i o bogatej roślinności. Karp w naturalnych warunkach żeruje wieczorem i nocą, dzień spędza w głębokich i zacisznych miejscach. Jego dolny otwór gębowy powie nam o sposobie pozyskiwania pokarmu, bowiem karp szuka pożywienia w mulistym dnie, a wąsiki pomagają mu rozpoznawać rodzaj pokarmu np. larwy ochotek i innych owadów, skąposzczety i mięczaki. Zasysa muł przy pomocy wysuniętego ryjka, by następnie wypluć go z jamy gębowej i to co najszybciej opada w toni wodnej czyli organizmy zwierzęce i nasiona roślin stanowi jego pożywienie. Żywi się także pokarmem roślinnym. W hodowli dokarmiany jest nasionami roślin strączkowych, zbożami oraz różnego rodzaju paszami. Ograniczeniem żerowania karpia jest zarówno zbyt wysoka temperatura wody jak i zbyt niska, w okresie jesienno-zimowym przemieszcza się on na głębsze i chłodniejsze wody, a przy temp. poniżej 4oC zapada w letarg i wchodzi w okres zimowania, aż do wczesnej wiosny.
W Polsce w warunkach naturalnych karp nie jest zdolny do rozrodu. Jego rozród odbywa się w specjalnie przygotowanych do tego celów stawach tzw. tarliskach lub w warunkach sztucznych w tzw. wylęgarniach. Rozradza się w temp. od 18 do 20oC w okresie od maja do czerwca. Na jedną samicę przypada nawet kilkanaście samców. Tarło odbywa się dość hałaśliwie, a związane jest to z intensywniejszą ruchliwością ryb, a nawet wyskakiwaniem osobników ponad powierzchnię wody. Ikra składana przez samicę przyczepia się do fragmentów roślinności np. trawy porastającej dno, a larwy wylęgają się już po 3-5 dniach i po ok. miesiącu przeobrażają się już w osobniki młodociane. Karp w warunkach naturalnych potrzebuje 2-3 lat na osiągnięcie dojrzałości płciowej, w hodowli dojrzewa nawet w niecały rok.
Nim jednak karp hodowlany osiągnie 1-2 kg, przechodzi kilka etapów wiekowych, które podzielone są na kategorie w zależności od osiąganej przez ryby masy. I tak wyróżniamy kolejno narybek, lipcówkę, czyli rybę w wieku ok. miesiąca, kroczka – pomiędzy pierwszym a drugim rokiem życia, handlówkę lekką (0,8-1,2 kg) i handlówkę ciężką (1,5-2,0 kg) oraz tarlaki. Dla każdej kategorii wiekowej przeznaczone są inne stawy różniące się powierzchnią i głębokością. Aby karp trafił do sprzedaży czyli osiągnął najbardziej preferowany przez konsumenta masę 1,5 – 2 kg potrzeba ok. 3 lat.
Karp uważany jest przez wędkarzy za rybę przebiegłą i waleczną. Chociaż w Polsce to gatunek najczęściej i najliczniej używany do zarybień, nie we wszystkich miejscach na świecie jest gatunkiem pożądanym. Przykładem jest Australia i Ameryka Północna, w której karp z hodowli przedostał się do wód otwartych i dzięki sprzyjającym warunkom zaczął zagrażać rodzimym gatunkom. Związane jest to z powodowanym przez poszukującego pożywienia karpia zmętnieniem wody i uniemożliwieniem zdobycia pokarmu gatunkom zwierząt filtrujących lub posługujących się do tego celu wzrokiem. Ogranicza także wzrost roślinności w związku ze spadkiem przejrzystości wody, którą dodatkowo uszkadza podczas penetrowania dnia w poszukiwaniu pożywienia.