Stawy rybne typu karpiowego to nasze dobro ogólnonarodowe, ponieważ poza podstawową funkcją, stanowiącą główne źródło ich utrzymania jaką jest chów i hodowla ryb, pełnią dodatkowo wiele ważnych funkcji pozaprodukcyjnych. Budujący stawy człowiek decyduje o prowadzonej gospodarce stawowej, stwarzając najbardziej optymalne warunki do hodowli ryb, a tym samym odgrywając bardzo ważną rolę dla nas ludzi, otaczającego nas środowiska i dla gospodarki krajowej.
Gromadzenie zasobów wodnych
Jedną z podstawowych funkcji jest retencja, czyli zdolność do gromadzenia wody i jej przetrzymywania. Stawy zlokalizowane są zazwyczaj na terenach, na których nie występują naturalne zbiorniki wodne. Zasilane są wodą pochodzącą z różnorodnych źródeł podziemnych i powierzchniowych jak rzeki, potoki i jeziora, a także gromadzą wody opadowe lub roztopowe. W okresie wiosennych roztopów oraz podczas nadmiernych i gwałtownych opadów, stanowią rezerwuar wody, pełniąc ważną funkcję przeciwpowodziową, a sprawny system rowów rozprowadzających wodę zapobiega lokalnym podtopieniom. Stawy stabilizują przepływ wody w rzekach i przejmują jej nadmiar, by następnie oddać ją w okresie letnim i jesiennym, kiedy występuje jej niedobór. Jest to szczególnie ważne, ponieważ prowadzone przez kilkadziesiąt lat regulowanie cieków wodnych bez odpowiedniego systemu retencyjnego, uszczupliło w znacznym stopniu zasoby najcenniejszego surowca jakim jest woda.
Naturalny biofiltr
Stawowa produkcja rybacka ma znaczący wkład w gospodarowanie wodą, zarówno w ujęciu ilościowym, jak i jakościowym. Woda wypływająca ze stawów może być wykorzystywana do nawodnień rolniczych. Oczyszczenie jej przez podłoże grobli stawowej stanowiącej niejako naturalny biofiltr, czyni ją wodą o znakomitej jakości, co przekłada się na jakość plonów. Ponadto stawy charakteryzują się dużą pojemnością buforową, co sprawia, że nie zagrażają im zwiększone dopływy substancji biogennych. W toku produkcji karpi stan chemiczny jakości wody ulega poprawie, ponieważ biogeny kumulują się i gromadzą w przydennych warstwach wody o małej koncentracji rozpuszczonego tlenu. Dodatkową rolę odgrywa roślinność wynurzona występująca na stawach, która pobiera substancje biogenne w znacznych ilościach zatrzymując je w ten sposób na dłuższy okres. Ponadto stawy to ważne narzędzia przeciwdziałania procesom eutrofizacji wód.
Bogactwo flory i fauny
Magazynowanie wody w stawach ma również wpływ na tworzenie specyficznego mikroklimatu, dzięki cyrkulacji pary wodnej, która krążąc w krótkim cyklu w najniższych warstwach atmosfery, przyczynia się do wzrostu wilgotności powietrza, tworząc tym samym specyficzne i wyjątkowe ekosystemy. Obecność stawów jest równoznaczna z ochroną bioróżnorodności. Dzięki przestrzeniom o dużym zróżnicowaniu siedliskowym, stawy są atrakcyjne dla życia i rozmnażania wielu gatunków zwierząt, w tym ptaków, stanowiąc dla nich ostoję i miejsce stanowisk lęgowych i żerowiskowych – zwłaszcza gatunków narażonych na wyginięcie.
W porównaniu do naturalnych zbiorników ilość pokarmu w stawach jest znacznie większa ze względu na duże zagęszczenie ryb oraz zadawanie rybom paszy, która stanowi pokarm, dla niektórych gatunków ptaków. Niewielka populacja ptactwa rybożernego na stawach jest wskazana ze względu na pełnienie w nich funkcji sanitarnych, poprzez wyjadanie słabych i chorych osobników.
Ponadto zabiegi agrotechniczne stosowane na stawach wzbogacają ich bazę pokarmową, powodując bujny rozwój flory związanej ze środowiskiem wodnym i wodno-lądowym i stwarzając dogodne warunki bytowania niektórych gatunków zwierząt. Bioróżnorodność ekosystemów stawowych ma swoje odzwierciedlenie w tworzeniu na tych terenach form ochrony przyrody. W znakomitej większości stawy położone są na terenie obszarów Natura 2000. Istnieją setki gatunków roślin i zwierząt, których występowanie związane jest z mikroklimatem stawów hodowlanych, gdzie zwierzęta i rośliny dostosowały się do cyklicznego rytmu i technologii hodowli.
Ukojenie dla zmysłów
Ważną funkcją są walory estetyczno-kulturowe stawów, które są elementem edukacji i promocji dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego. Stawy rybne położone w pięknych okolicznościach przyrody, to wspaniałe miejsce wypoczynku i relaksu, stwarzające możliwość odetchnięcia od zgiełku miasta podczas pobytu w gospodarstwach agroturystycznych, wędkowania i fotografii pięknej polskiej natury.
Urozmaicony krajobraz, bogata flora i fauna, liczne rezerwaty i pomniki przyrody zapraszają turystów do podziwiania uroków naszej ojczyzny. Stawy hodowlane są namiastką prawdziwej natury w otaczającym je bardziej lub mniej zindustrializowanym otoczeniu. Tworzą także historię i tradycję danych regionów. Gospodarkę karpiową przez wieki, rybacy rozwijali w pełnej harmonii ze środowiskiem naturalnym.
W zgodzie z naturą
Stawy ziemne poza ich podstawową funkcją hodowlaną wykazują się rozmaitością możliwości dla działań prośrodowiskowych, społecznych i gospodarczych. Warto pamiętać, że spożywając karpie, przyczyniamy się do utrzymania ich hodowli, a tym samym ochrony przyrody i samych stawów, które stanowią istotną rolę w naturalnym cyklu naszej ziemi, z czego człowiek może korzystać bez szkody dla otaczającego go świata. Rybacy nieświadomie stworzyli na stawach azyl dla wielu gatunków zwierząt i roślin, a poprzez stosowanie tradycyjnych metody hodowli, karp stał się produktem ekologicznym, wolnym od stosowania antybiotyków, sztucznych pasz i genetycznych manipulacji. Zanikające naturalne zasoby mórz i oceanów i ich poważne zanieczyszczenie oraz intensywna akwakultura w tzw. zamkniętych obiegach wody, nie są najlepszą alternatywą dla tradycyjnego chowu karpia. Z powyższych względów stawy ziemne niezależnie od ich statusu prawnego należy traktować jako dobro ogólnonarodowe.
