Karp to ryba, której spożywanie nie pozostaje bez wpływu na zdrowie człowieka, ponieważ jest źródłem wielu wartościowych składników odżywczych: mikro- i makroelementów, witamin i wartościowego białka, a tłuszcz w mięsie karpia to cenne źródło wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6. Z badań Instytutu Żywności i Żywienia wynika, że w skali roku spożywamy średnio mniej niż 100 g ryb rocznie, podczas gdy powinniśmy spożywać jej co najmniej w ilości minimum ok. 300 g tygodniowo.
Podstawowy i bardzo uproszczony skład mięsa karpia to woda, białko, tłuszcz i minerały. Zawartość wody w ciele karpia waha się pomiędzy 69-80%, białka w granicach 17-18%, tłuszczu 2-5%, a składników mineralnych około 1%. Woda w mięsie karpia nie wpływa na wartości odżywcze, ma natomiast wpływ na budowę ryby.
Źródło pełnowartościowego białka
Z kolei białko zawarte w mięsie karpia ma już ogromny wpływ na jego wartość odżywczą. Przede wszystkim ze względu na zawartość aminokwasów, w tym egzogennych tzn. takich, które są niezbędne w naszej diecie, a organizm sam nie potrafi ich syntetyzować, więc muszą zostać dostarczone wraz z pożywieniem.
Zdrowe tłuszcze
Tłuszcze to związki, które w pierwszej kolejności dostarczają sporych ilości energii. Dzielą się na nasycone i nienasycone. Nasycone występują głównie w tłuszczu pochodzenia zwierzęcego. Mają konsystencje stałą i są bardziej odporne na utlenianie. Tłuszcz jest tym twardszy im więcej zawiera kwasów tłuszczowych nasyconych. Według międzynarodowych norm dzienne spożycie tych tłuszczów nie powinno przekraczać 10% dziennego zapotrzebowania kalorycznego dla dorosłych. Większe spożycie sprzyja wzrostowi poziomu cholesterolu we krwi i prowadzi do rozwoju miażdżycy. Warto jednak pamiętać o tym, że tłuszcze są nośnikami wielu witamin, takich jak prowitamina A, witamina D, E, K. Nie od dziś wiadomo, że wspomagają również wchłanianie znacznej części składników odżywczych dostarczanych z pokarmem, między innymi mikro- i makroelementów.
Całkowitym przeciwieństwem są tłuszcze nienasycone, których źródłem są produkty roślinne, a także ryby. Na szczególną uwagę zasługują wielonienasycone, wielołańcuchowe kwasy omega-6 i przede wszystkim omega-3, zawierające największe ilości DHA (kwasu dokozaheksaenowego) oraz EPA (kwasu eikozapentaenowego), mających największe znaczenie dla naszego zdrowia. Niestety organizm ludzki ich nie wyprodukuje, więc musimy dostarczać je w codziennej diecie. Przy ich spożywaniu należy jednak zwrócić uwagę na zachowanie stosunku ich ilości względem siebie. Przyjmuje się, że prawidłowa proporcja kwasów omega-3 do omega-6 powinna wynosić między 1:2 a 1:5. Kwasów omega-3 jest w pożywieniu znacznie mniej, więc trudniej je dostarczyć, z kolei nadmiar kwasów omega-6 względem kwasów omega-3 może hamować działanie tych drugich, co nie pozostaje obojętne dla zdrowia. Umiejętnie wprowadzenie karpia do naszej diety może być ich dodatkowym źródłem np. poprzez dodatek oleju rzepakowego czy lnianego, zawierających kwasy tłuszczowe omega w bardzo dobrych proporcjach. Warto podkreślić, że żyjące dziko ryby mają mniej dobroczynnych kwasów tłuszczowych od tych hodowlanych. Korzyści płynące z ich spożywania są wielorakie, począwszy od działania przeciwzapalnego i przeciwzakrzepowego, obniżającego ciśnienie tętnicze a więc zmniejszającego ryzyko rozwoju miażdżycy i chorób krążeniowo-sercowych. Ponadto nienasycone kwasy tłuszczowe usprawniają system nerwowy oddziałując na naszą sprawność umysłową.
Cenne pierwiastki i witaminy
Spożywając mięso karpia dostarczamy organizmowi wielu cennych mikroelementów takich jak mangan, cynk, miedź, żelazo, których mamy niewiele w diecie. Mangan to pierwiastek, który reguluje prawidłową pracę mięśni i układu nerwowego oraz wywiera wpływ na libido i płodność. Odpowiada także za mocne kości. Żelazo jest niezbędne dla prawidłowej pracy układu krwionośnego i wątroby oraz układu odpornościowego i nerwowego. Niedobory tego pierwiastka prowadza między innymi do anemii. Miedź chroni organizm przed osteoporozą i zwiększa naszą odporność. Jej niedobory zaś prowadzą do problemów z koncentracją i zapamiętywaniem. Z kolei cynk pomaga w prawidłowej pracy mózgu, układu rozrodczego, układu krążenia oraz zapobiega powstawaniu nowotworów. Niedoborem najbardziej zauważalnym i dającym możliwość szybszej reakcji i uzupełnienie tego pierwiastka jest wypadanie włosów, zła kondycja skóry i paznokci.
Wśród makroelementów, występujących w mięsie karpia znajdziemy te najważniejsze dla organizmu jak wapń, magnez, sód i potas. Równowaga tych elektrolitów jest jedną z kluczowych kwestii w utrzymaniu homeostazy w ciele. Wapń wykorzystywany jest przez organizm do stabilizacji ciśnienia krwi i kontrolowania skurczu mięśni szkieletowych. Odpowiada również za budowę mocnych kości i zębów. Magnez jest minerałem regulującym wiele ważnych funkcji, takich jak skurcze mięśni, rytm serca i funkcje nerwowe. Z kolei potas jest szczególnie ważny dla regulacji czynności serca, natomiast sód utrzymuje równowagę płynów ustrojowych w organizmie oraz wspomaga pracę nerwów i prawidłową kurczliwość mięśni. Zaburzenia równowagi elektrolitów występują dość często zwłaszcza podczas intensywnego wysiłku fizycznego, u osób starszych i cierpiących na schorzenia nerek, a także u tych z nas, którzy nie dostarczają do organizmu odpowiedniej ilości wody.
Karp zawierając dużo zdrowego tłuszczu zawiera również witaminy rozpuszczalne w tłuszczu, a przede wszystkim witaminę A i D, których niedobór w okresie zimowym występuje u ponad 90% społeczeństwa w naszym kraju i są przyczyną wielu dolegliwości i złego samopoczucia. Mięso karpia jest także bogatym źródłem witamin z grupy B spełniających szereg ważnych funkcji w organizmie ludzkim.
Selen bronią w walce z chorobami cywilizacyjnymi
Szczególne znaczenie w zapobieganiu występowania zwłaszcza chorób cywilizacyjnych jest selen, który w mięsie karpi występuje w wyższych ilościach, niż w innych rodzajach mięs. Minimalne dzienne zapotrzebowanie na selen zaspokoiłoby spożycie 250 gramów mięsa karpia. Odgrywa to kluczowe znaczenie w kontekście wpływu tego pierwiastka na profilaktykę zdrowotną i walkę z nowotworami. Co ważne, w Polsce mamy niedobory tego pierwiastka w glebie, przez co również w produktach roślinnych, co wpływa z kolei na jego niedobór w diecie człowieka, w konsekwencji czyniąc nas bardziej podatnymi na zachorowania, w tym także na nowotwory.
Karp wolny od zanieczyszczeń
Podkreślenia wymaga krótki cykl hodowlany odbywający się w czystym środowisku stawów oraz jakość stosowanego pokarmu, powodujące, że mięso karpia jest wolne od zanieczyszczeń. Stawy w dużej mierze położone są w rejonach atrakcyjnych przyrodniczo, o niewielkim wpływie antropopresji, co wpływa na brak lub znikomą ilość zanieczyszczeń w wodzie, uniemożliwiając tym samym ich kumulowanie w ciele ryb. Spożycie karpia może być bezpiecznie rekomendowane wszystkim grupom wiekowym bez ograniczeń.
Karp zjadany tylko raz w ciągu roku na Wigilię to stanowczo za rzadko, biorąc pod uwagę jak dobroczynny wpływ na nasze zdrowie ma jego udział w diecie. Pamiętajmy, że czas dystrybucji i przechowywania może wpływać na zawartość cennych składników odżywczych, dlatego gdy istnieje możliwość zakupu ryby tuż po jej odłowieniu warto z tego skorzystać.